Mijn visie op een groene toekomst
Nederland zit vast in een cyclus van crises, springend van het ene probleem naar het andere. Bouwen of boeren zonder obstakels is bijna onmogelijk en onze biodiversiteit is de laagste van heel Europa, waardoor we kwetsbaar zijn voor klimaatverandering. Tegelijkertijd rijzen de zorgkosten de pan uit, meer dan 100 miljard euro per jaar, waarvan de helft gerelateerd is aan psychische klachten, zonder focus op preventie. Kortom, het is “code rood”! De hoogste tijd voor radicale maatregelen om onze bodem, ons water, de kwaliteit van onze leefomgeving en het sluiten van lokale ketens te waarborgen.
In mijn ogen is de politiek verdwaald in details, verstrikt in navelstaren en micro-managen en ontbreekt een heldere visie op het grote geheel. Willen we echt stappen maken, dan is een omslag nodig in hoe we de verhouding tussen mens en natuur zien.
Verhouding mens en natuur
Vroeger leefden mensen in harmonie met de natuur en bezaten ze uitgebreide kennis over ecosystemen. Die wijsheid lijkt verloren, maar in het verleden liggen lessen voor nu.
Het wordt steeds stiller buiten; vogels en insecten verdwijnen, waardoor niet alleen de natuurlijke schoonheid verloren gaat, maar ook praktische problemen ontstaan zoals plagen, mislukte oogsten en grotere weerextremen. Natuur biedt ons meer dan schoonheid; het levert grondstoffen, koeling, voedsel en heeft een positieve impact op onze gezondheid. Onderzoeken tonen dit aan. Zo laat onderzoek van Sjerp de Vries (WUR) zien dat mensen die tuinieren 19% minder kans hebben op darmklachten en Jolanda Maas (VU) toont in haar onderzoek aan dat een groene omgeving bijdraagt aan gezondheid en welzijn, wat leidt tot gemiddeld één dag sneller vertrek uit het ziekenhuis bij op opname per Nederlander.
Het verlies aan biodiversiteit is schokkend; sinds 1970 is er een achteruitgang van 69% bij gewervelden wereldwijd, en Nederland loopt voorop in dit verlies binnen Europa. Onze huidige natuurbeheerstrategieën zijn verouderd, gefocust op rode lijst soorten zonder de grotere context te overwegen.
Het is mijn overtuiging dat de oplossing ligt in het centraal stellen van de natuur in beter en slimmer beleid, door ecosysteemdiensten te benutten en kringlopen te sluiten. Dit vraagt om een lange-termijnvisie die verder gaat dan politieke termijnen. Zoals Darwin het formuleerde, gaat het om survival of the fittest: niet de sterkste soort overleeft, maar de soort die zich het beste weet aan te passen. De moderne mens, die zichzelf vaak als toppredator ziet, is in werkelijkheid kwetsbaar en onderdeel van een breder ecosysteem.
Het wordt steeds stiller buiten; vogels en insecten verdwijnen, waardoor niet alleen de natuurlijke schoonheid verloren gaat, maar ook praktische problemen ontstaan zoals plagen, mislukte oogsten en grotere weerextremen
Tijd voor de volgende stap
Wat nu? Nederland heeft keer op keer bewezen zichzelf te kunnen heruitvinden, zoals na de oorlog, met de Deltawerken en de creatie van Flevoland. Nu is het tijd voor een nieuw “Marshallplan”, een “Marshallplan Nederland Natuurinclusief”, waar we voor de natuur zorgen zoals voor onze dijken. Dit kan door samenwerking tussen publieke en private partijen, met een overheid die faciliteert in plaats van belemmert met ineffectief beleid.
Een omslag in denken is noodzakelijk: onze relatie met de natuur moet volledig herzien worden. Een harmonieuze omgang gaat niet alleen om vervuiling tegengaan of soorten te beschermen; het gaat om het herdefiniëren van onze plek in het ecosysteem. We moeten van “ik” naar “wij”, van individualisme naar gemeenschapszin, met een perspectief dat verder gaat dan economische groei.
Een omslag in denken is noodzakelijk: onze relatie met de natuur moet volledig herzien worden.
Als oprichter van NL Greenlabel en kwartiermaker Groene Cirkel Groene Gezonde Stad weet ik dat de kansen voor een groene en gezonde leefomgeving er zijn. Er is volop kennis aanwezig en er staat een ‘coalition of the willing’ klaar om deze transitie te leiden.
Denk aan het ‘Deltaplan Biodiversiteitsherstel‘ en initiatieven zoals NL Greenlabel, die vooroplopen in duurzaamheid, en bouwbedrijven zoals Heijmans. Diensten die bijdragen aan klimaat, gezondheid of biodiversiteit worden beloond als onderdeel van een systeemverandering. Biologische yoghurt als lokaal product wordt betaalbaarder, boeren behouden een eerlijke marge, en in de bouw ontstaat ruimte voor biobased materialen die CO₂ vastleggen en stikstof reduceren.
Om deze transitie te ondersteunen, wordt een revolverend fonds van minimaal 20 miljard euro opgericht, ondersteund door banken, pensioenfondsen en het bedrijfsleven, gericht op natuur, landbouw en wonen, waarbij boeren beloond worden voor positieve impact. Er is draagvlak zoals pensioenfonds ABP nu al laat zien met de ambitie om miljarden te investeren met focus op klimaat en biodiversiteit. Dit leidt tot marktwerking zonder overmatige overheidsinterventie wat nu wel het geval is.
De sleutel ligt in het waarderen van klimaat-, gezondheids- en biodiversiteitsinspanningen. Dit vraagt om investering maar brengt meervoudige opbrengsten: beter waterbeheer, biobased bouw, rijker landschap, en lagere zorgkosten. Bestaande initiatieven zoals ‘Collectief Natuurinclusief‘ en ‘Deltaplan Biodiversiteitsherstel’ verdienen meer aandacht verdienen meer aandacht, net zoals koplopers als NL Greenlabel om ambities meetbaar te maken met een uniforme landelijke standaard; de aanwezige kennis en kunde moet gemobiliseerd worden.
Laten we Nederland transformeren tot een ‘Dutch Urban Sustainable Delta‘, waar innovatieve, natuurgebaseerde oplossingen de norm zijn en waar we trots op kunnen zijn. Het is tijd voor actie, om ons te bevrijden van crises en kortzichtig beleid en om de natuur centraal te stellen in ons toekomstbeeld.
Lodewijk